Verschil tussen WOTS & WETS

Indien een Nederlander in het buitenland gedetineerd is, kan hij of zij het verzoek doen om deze straf in Nederland uit te zitten. Om dit te kunnen bewerkstelligen kunnen er twee verschillende procedures worden gevolgd. Voor Nederlanders die in een van de lidstaten van de Europese Unie gedetineerd zitten, geldt de zogenoemde WETS procedure. Voor alle andere landen geldt de WOTS procedure.

Voorwaarden WOTS & WETS

Het ondergaan van een in het buitenland opgelegde straf in Nederland kan in het geval van de WOTS procedure alleen als Nederland met het betreffende land een verdrag heeft gesloten. Het is van dit verdrag afhankelijk wie het verzoek tot ondergaan van de straf in Nederland kan indienen. Dit kan de staat zijn die de straf heeft opgelegd, Nederland, of de veroordeelde zelf.

Voor de WETS procedure geldt die verdragseis niet. De lidstaten van de Europese Unie hebben daarover afspraken met elkaar gemaakt. De binding met Nederland is in deze procedure het aller belangrijkste.

Voordeel buitenlandse staat en Nederland WOTS & WETS procedure

Het voordeel van de WOTS en de WETS procedure voor de staat die de straf oplegt, is dat ze dan van de veroordeelde ‘af zijn’. Voor Nederland is er het voordeel dat de veroordeelde contact houdt met de Nederlandse samenleving. De samenleving waarin hij na zijn straf moet terugkeren. Met andere woorden dat hij of zij kan resocialiseren.

Voordelen veroordeelde straf in Nederland uitzitten

Voor de veroordeelde is het natuurlijk belangrijk dat hij meer en makkelijker contact kan hebben met familie en vrienden. Ook zijn de detentieregimes in Nederlandse gevangenissen vaak beter (vergeleken met veel buitenlandse regimes). Of de veroordeelde eerst door Nederland is uit- of overgeleverd, maakt in principe niet uit voor de vraag of iemand kan terugkeren. Hoewel dat wel een voordeel kan zijn voor een snellere terugkeer naar Nederland, doordat zij veelal in het bezit zijn van een in die procedure verkregen terugkeergarantie.

Overdracht via het IOS

Als Nederland en de staat die de straf heeft opgelegd akkoord gaan met het ondergaan van de straf in Nederland, zal de veroordeelde worden overgedragen aan de Nederlandse autoriteiten. Deze overdracht wordt geregeld door de Afdeling Internationale Overdracht Strafvonnissen (IOS) van het Ministerie van Justitie.

Onmiddellijke tenuitvoerlegging vs. Exequaturprocedure (WOTS)

Sommige staten eisen dat de straf die is opgelegd volledig wordt ondergaan in Nederland. De zogenaamde ‘onmiddellijke tenuitvoerlegging’. Soms kan ook de zogenaamde ‘exequaturprocedure’ gevolgd. Dit houdt in dat een Nederlandse rechter de straf omzet naar Nederlandse maatstaven. Dit betekent niet altijd dat de straf minder zwaar zal worden.

De Nederlandse rechter zal rekening moeten houden met de ernst van het feit. Ook de omstandigheden waaronder het feit is gepleegd en de persoon van de dader.
Tevens houdt de rechter rekening met het feit dat in het buitenland zwaardere straffen opgelegd worden en dat de veroordeelde dat risico heeft aanvaard. Bovendien zal hij er rekening mee moeten houden dat de staat waar de straf is opgelegd niet wil dat de straf in Nederland niets meer voorstelt.

Verloop WOTS procedure

Afhankelijk van de procedure die gevolgd wordt, komt er bij een exequaturprocedure een zitting voor een Nederlandse rechtbank. Die dan gaat kijken of de straf kan worden omgezet naar Nederlandse maatstaven. Na de omzetting door de rechtbank wordt door het Openbaar Ministerie gezorgd voor de tenuitvoerlegging van de – inmiddels Nederlandse – straf. Bij onmiddellijke tenuitvoerlegging kijkt het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden of aan alle voorwaarden voor de WOTS is voldaan. Het oordeel van het Hof wordt vervolgens naar het IOS gestuurd, waarna zij de verdere afwikkeling zullen regelen.

Omzetting in WETS procedure?

Het uitgangspunt in de WETS procedure is onmiddellijke tenuitvoerlegging. Met andere woorden: de straf wordt niet omgezet naar Nederlandse maatstaven. Op deze regel bestaat een uitzondering. Indien de in het buitenland opgelegde straf hoger is dan het Nederlandse strafmaximum op ditzelfde feit, wordt de straf aangepast naar het Nederlands strafmaximum.

Een voorbeeld:

Persoon X is in Finland tot 13 jaar veroordeeld wegens het invoeren van een partij (hard)drugs. Naar Nederlands recht staat er op de invoer van (hard)drugs een gevangenisstraf van 12 jaar. De straf van persoon X zal dan ook worden omgezet naar 12 jaar in Nederland.

Verloop WETS procedure

De WETS procedure kent geen zitting voor een Nederlandse rechtbank. Dit neemt niet weg dat er wel rechters kijken naar het verzoek. Dit wordt gedaan door raadsheren (rechters bij het Gerechtshof) in Arnhem-Leeuwarden, maar dan achter gesloten deuren. Het oordeel dat zij uiteindelijk vellen over de strafoverdracht wordt vervolgens naar het IOS gestuurd. Waarna – afhankelijk van het oordeel van het Hof – wordt ingestemd met de strafoverdracht door de Minister.

Straf omgezet? Dan gelden de Nederlandse regels!

Als de straf is omgezet, gelden de Nederlandse regels. Dit betekent bijvoorbeeld dat de Nederlandse regels omtrent vervroegde invrijheidsstelling gelden. Bij de ‘onmiddellijke tenuitvoerlegging’ is dit niet altijd zo. Indien de VI-regeling in het buitenland gunstiger is dan in Nederland en deze datum of regeling in het buitenland zeker is of met een grote mate van waarschijnlijkheid vast staat, dan kan die regeling – in beginsel – ook door Nederland worden overgenomen.

Landen waarmee Nederland één of meer toepasselijke verdragen heeft gesloten

Albanië, Armenië, Azerbeidzjan, Bahamas, België, Bulgarije, Canada, Chili, Costa Rica, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Israël, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Macedonië, Malta, Marokko, Noorwegen, Oekraïne, Oostenrijk, Panama, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Thailand, Trinidad en Tobago, Tsjechië, Turkije, Venezuela, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, IJsland, Zweden, Zwitserland.

Links

https://cleerdin-hamer.nl/gedetineerd-in-het-buitenland-haal-me-hier-weg/

https://cleerdin-hamer.nl/de-wets-en-de-wots/

WETS, vanaf 1 november 2012 van kracht: https://wetten.overheid.nl/BWBR0031814/2020-01-01

Nederlandse vertegenwoordigingen in het buitenland: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ambassades-consulaten-en-overige-vertegenwoordigingen/overzicht-landen-en-gebieden

Epafras Foundation, de stichting die zich inzet voor Nederlandse gedetineerden in het buitenland: https://www.epafras.nl/

Ministerie van Buitenlandse Zaken over drugssmokkel: https://www.nederlandwereldwijd.nl/reizen/drugssmokkel

Reclassering Nederland met informatie over Bureau Buitenland: https://www.reclassering.nl/over-de-reclassering/bureau-buitenland

https://www.dutchdetained.com/ voor hulp aan Nederlandse gedetineerden in de zorglanden

https://lawyersacrossborders.nl/ voor hulp aan Nederlandse gedetineerden in de niet-zorglanden

VI en Strategie, https://issuu.com/comeback-tijdschrift/docs/comeback4_2021_def_lr_enk, pagina 22 en 23.

Hobbels op de weg terug naar Nederland, https://issuu.com/comeback-tijdschrift/docs/comeback4_2021_def_lr_enk, pagina 24, 25 en 26.

Juridische update: Aanpassen straf bij terugkeergarantie en voorwaardelijke invrijheidstelling in Nederland, https://issuu.com/comeback-tijdschrift/docs/comeback2_2021_def_lr_enk, pagina 24 en 25.